ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΤΩΡΑ

Δεν υπάρχουν στα πολιτικά χρονικά πολλά συνθήματα τόσο ειρωνικά αμφίσημα όσο οι «εκατό μέρες» της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, καθώς εκατό μέρες ήταν αρκετές για να περάσουμε από τον ίλιγγο των προεκλογικών εξαγγελιών και της νίκης στην απότομη συνειδητοποίηση των προβλημάτων, στον ίλιγγο μπροστά στο χείλος της αβύσσου. Άλλωστε το σύνθημα δεν είναι πρωτότυπο: κάποτε, σ’ ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, εκατό μέρες ήταν αρκετές για να οδηγήσουν τον Ναπολέοντα από τη θριαμβευτική επάνοδο στον αυτοκρατορικό θρόνο στο Βατερλό και τη γαλλική αυτοκρατορία στη διάλυση.

Προ της διάλυσης, λοιπόν, και η ελληνική οικονομία, τουλάχιστον σύμφωνα με τους χρησμούς των σύγχρονων οιωνοσκόπων που φέρουν τον πομπώδη τίτλο «διεθνείς οίκοι αξιολόγησης».

Πολλές και δίκαιες ενστάσεις έχουν διατυπωθεί για την εγκυρότητα και την αξιοπιστία τους. Όμως η σημαντικότερη συνήθως παραλείπεται, γιατί η διατύπωσή της δεν συμφέρει κανέναν. Οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης κρίνουν με βάση τις οικονομικές θεωρίες που μας οδήγησαν στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Και μέσα στον οικονομικό τους δογματισμό συνιστούν παντού και πάντα περιστολή δαπανών, συντάξεων και μισθών, λιγότερο κράτος, μικρότερη πρόνοια. Δεν είναι τυχαίο ότι η αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας, που σχεδόν πάντα συνεπάγεται η εφαρμογή τέτοιων μέτρων, αντιμετωπίζεται ως ένα είδος αναπόφευκτης παρενέργειας. Μια παρενέργεια που πλήττει πάντα τους πιο αδύναμους με τη μεγαλύτερη σφοδρότητα.

Στην πραγματικότητα εκφράζουν το οικονομικό κατεστημένο που τους δημιούργησε και τους καταξίωσε. Μετά το σοκ βρίσκονται ακόμα σε φάση άρνησης. Κλείνοντας πεισματικά μάτια και αυτιά στο διογκούμενο αίτημα της αλλαγής, εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η κρίση δεν είναι παρά ένα κακό όνειρο. Μόλις ξυπνήσουν οι καλές μέρες θα επιστρέψουν και η δυσάρεστη ανάμνηση θα χαθεί μαζί με τους νυκτερινούς εφιάλτες.

Στο μεταξύ, όσο διεθνείς οίκοι, οικονομολόγοι και κυβερνήσεις προσπαθούν να διώξουν τους εφιάλτες, το «τρίτο κύμα» πλησιάζει απειλητικά. Μετά τις αγορές ακινήτων και τα τραπεζικά δάνεια η τρίτη και μεγαλύτερη φούσκα, αυτή του δημόσιου δανεισμού, ετοιμάζεται να σκάσει.

Χώρες όπως η Ελλάδα εξαιτίας του υπέρογκου χρέους τους είναι ευάλωτες. Αναμφίβολα οι ευθύνες των κυβερνήσεών μας και όλων ημών είναι τεράστιες, καθώς αποδυθήκαμε συλλογικά ως κοινωνία σε έναν άκρατο καταναλωτισμό βασισμένο στον αλόγιστο δανεισμό, σε ένα φαγοπότι δίχως αύριο. Εφησυχασμένοι από τα νομισματικά πλεονεκτήματα της ζώνης του Ευρώ θέσαμε τελικά όλο το σύστημα σε δοκιμασία. Για αυτό δικαίως δεχόμαστε τις οργισμένες επικρίσεις των εταίρων μας.

Ανεξάρτητα όμως από τον καταλογισμό των ευθυνών, η συμπεριφορά των εταίρων μας είναι θλιβερή, σύμπτωμα των μοιραίων αδυναμιών της Ένωσης. Αντί να ενώνονται οι κυβερνήσεις και οι λαοί της Ευρώπης διχάζονται. Αντί να πάρουν στα χέρια τους τη διακυβέρνηση αρκούνται στην ολιγαρχική αντιπροσώπευση κατεστημένων συμφερόντων. Αντί να προχωρούν προς τη χάραξη μιας νέας οικονομικής πολιτικής σύρονται πίσω από τις εκτιμήσεις χρεοκοπημένων οίκων και ανεύθυνων γραφειοκρατών. Το οικονομικό κατεστημένο ασκεί όλη την αντιδραστική, παραλυτική επίδρασή του στην Ένωση.

Στη δίνη των περιστάσεων η νέα ελληνική κυβέρνηση έρχεται αντιμέτωπη με πολλές προκλήσεις. Τα μέτρα διάσωση της οικονομίας πρέπει να ισορροπούν ανάμεσα στις διεθνείς πιέσεις, τις απαιτήσεις των Βρυξελλών και την τήρηση των προεκλογικών δεσμεύσεων του Κινήματος, που κάθε άλλο παρά υπερβολικές και ανεδαφικές είναι. Απεναντίας είναι ίσως ανεπαρκείς μπροστά στην ένταση της κρίσης, στην έξαρση της φτώχειας και της ανεργίας.

Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα αυτή η ισορροπία να ανατραπεί, όμως οποιαδήποτε ενδεχόμενη ανατροπή δεν μπορεί να γίνει σε βάρος του ελληνικού λαού. Η ανατροπή πρέπει να συντελεστεί αλλού, εκεί όπου λαμβάνονται ή θα έπρεπε να λαμβάνονται οι μεγάλες αποφάσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία: στα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με στόχο τη ριζική αναθεώρηση της οικονομικής θεωρίας και πολιτικής. Η ευρεία πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές δεν νομιμοποιεί μόνο τη λήψη «επώδυνων μέτρων», όπως οι οπαδοί διαφόρων εκδοχών του νεοφιλελευθερισμού διατυμπανίζουν συνεχώς, αλλά και την άσκηση μιας ρωμαλέας πολιτικής έναντι των εταίρων μας. Δεν αναφερόμαστε σε μια «πολιτική του τσαμπουκά» αλλά στην επιδίωξη μια ευρείας συναίνεσης για τη ριζική αλλαγή των οικονομικών –και όχι μόνο- κατευθύνσεων της Ένωσης. Σε μια πρωτοβουλία για τη δημιουργία, τελικά, ενός πανευρωπαϊκού σοσιαλιστικού κόμματος, ενός κινήματος που θα φέρει στο προσκήνιο τα αιτήματα των λαών και την ουσιαστική δημοκρατική διακυβέρνηση της Ένωσης.

Όσοι σκέπτονται πως όλα αυτά φαίνονται πολύ μακρινά και αμφίβολα, ας αναλογιστούν πού μας οδήγησε ο λεγόμενος «ρεαλισμός των αγορών». Τα οράματα δεν είναι κάποιες αφαιρετικές εικόνες ενός ουτοπικού μέλλοντος που μας παρηγορούν για το μίζερο παρόν μας. Είναι το υλικό κατασκευής του μέλλοντος. Τα συνθήματα, οι φράσεις κλισέ, τα τσιτάτα, για να τελειώσω όπως ξεκίνησα, δεν είναι πάντα φθηνός λαϊκισμός. Κάποτε συμπυκνώνουν όλα όσα βιώνουμε, τις αγωνίες και τις ελπίδες μας. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να εκφράσουμε τις δικές αγωνίες, τις δικές μας ελπίδες από ένα ακόμα σύνθημα : αλλαγή – δημοκρατία – σοσιαλισμός τώρα!